Cảnh quan đô thị là gì?

Cảnh quan đô thị là khung cảnh bao gồm các thành phần của một hệ sinh thái cùng tồn tại liên kết, sắp xếp và tương tác với nhau trong một không gian nhất định của một đô thị và khung cảnh đó cũng được xem xét với quang cảnh chung quanh rộng lớn hơn.

Hệ sinh thái ở đây là hệ sinh thái nhân tạo, do con người tác động vào, cải tạo hoặc hoàn toàn tạo dựng nhằm đáp ứng những nhu cầu cuộc sống của con người.

Đô thị cổ xưa nhất được ghi nhận là Jericho được hình thành khoảng 6000 năm TCN ở vùng Trung Đông. Các ngôi nhà có dạng vòm và có các bức tường bằng đất bùn hay gạch, đôi khi các bức tường được sơn qu‎ét. Thành phố được bao bọc bởi các bức tường đá và các tháp.

Cùng sự phát triển trí thức nhân loại, sự biến đổi của cảnh quan đô thị cũng diễn ra rất mạnh mẽ. Thành phố đầu tiên của người Sumarian cũng là một vi du điển hình của một đô thị cổ.

Thành phố cổ Mesopotamia (Iraq cổ) nổi tiếng bởi các kim tự tháp hình tròn. Đó là các kim tự tháp 4 cạnh của cư dân Sumarian với cấu trúc bậc thang có 5 mức. Người ta đã tạo lập hệ thống cây bụi, cây gỗ lớn để che bóng cho các kim tự tháp tới cả bậc cao nhất của kim tự tháp (khoảng 3 triệu năm TCN). Tới khoảng thế kỷ thứ 8 TCN,  Sennacherib- người được coi như là một nhà kiến trúc cảnh quan, một nhà thực vật sớm nhất – đã tạo lập một công viên rộng lớn. Ông cũng đã sưu tập nhiều loài cây ở địa phương này đem tới phía bắc, tây và Bờ Địa trung hải nhằm tạo lập một vườn sưu tập thực vật.

Về sự phối hợp của nghệ thuật kiến trúc và trồng cây phải kể tới một kỳ quan thế giới là vườn treo Babylon.

Vườn treo Babylon (Hanging gardens of Babylon) (cũng được gọi là Vườn treo Semiramis) và những bức tường của thành phố Babylon (Iraq hiện nay) từng được coi là một trong bảy kỳ quan thế giới. Chúng được cho là do vua Nebuchdnezzar II xây dựng nên từ khoảng năm 600 TCN. Vườn được treo trên các mái hiên. Kích thước mỗi chiều của vườn là 120 m. Công trình được “treo” trên hệ thống cột cao 25 m. Nhiều cây gỗ sinh trưởng trong vườn đạt tới chiều cao 60 m và chu vi cây 4 m (Richard T.T. Forman, Michel Godron, 1986).

Vẻ đẹp của khu vườn là hệ thống đài phun nước gồm hai bánh xe lớn liên kết với nhau bằng dây xích có gắn thùng gỗ. Khi bánh xe quay, dây xích và thùng nước cũng chuyển động đưa nước ở một cái bể phía dưới lên trên cao tưới nước cho cây. Do Babylon không mấy khi có mưa và vùng này ít có đá lớn nên người ta xây khu vườn bằng gạch làm từ đất sét trộn với rơm băm nhỏ và nung dưới ánh nắng mặt trời. Vì thường xuyên bị ngấm nước nên gạch dễ bị phân hủy và tuổi thọ của khu vườn rất ngắn.

Xây dựng cảnh quan đô thị đẹp là điều vô cùng cần thiết nhằm phát triển xanh xã hội hiện đại.  Mong rằng trong thời gian tới Việt Nam sẽ phát triển cảnh quan đô thị xanh đẹp và cân bằng môi trường.